Perwerdehî

Orthographia Newrozi

Raif Yaman

Zhe cedsala 11an ta charieka pyshin a cedsala 20an cordan be elifba cordki a be kertyn (xharfyn) xsareban be zmany khwe nevistenen ud khwendenen. De cedsala 20an da dema wary cordan buye penj parche systema nevistena cordki zhi belawela bue. Cord inrozh hina be thy hawai be zmany khwe denevisen. Le Bacorr ud Bashury Rhozhava be alphabeta Hawary a be kertyn roman, le Bashur, Rhozhhelat ud Bashury Rhozhhelat be elifba cordki a be kertyn xsareban a sala 1951i, le Bacorry Rhozhhelat be alphabeta Hawary a be kertyn roman a goherrandi ud alphabeta cordki a be kertyn cril a dema Sovieta bery denevisen.

Alphabeta Newrozi be armanja systemyn nevistena cordki beket yek hatie amadekerden[1]. Zhe ber co de Newrozy da hatie amadekerden me navy Alphabeta Newrozi ly kerdie. De amadekerdena Alphabeta Newrozi da zhe hemi hawayn cordki ud zmanyn proto-cordki py hatenen nevisten sud hatie wergerten. De heman demy da zhe nevistena cordki a cordolog ud gerrcaryn europan ud american yn zhe cedsala 18an ta cedsala 20an zhi sud hatie wergerten.

De nevistena zmanan da do hawayn bengehin yn nishandaina dangan henen. Yek:  nishandaina dengyn teny zmaneki. Italianki, spanyolki, ruski, xsarebki chend nomunyn zhe coma pyshin en. Do: nishandaina dengyn chend zmanan be hev ra. Latinki, fareski, franceski, ingliski chend nomunyn zhe coma dawin en. Romian dema alphabet ud systema nevistena latinki amade kerdene ly khebetine hemi kert u dengyn zmany hellenki be hawaki de nevistena latinki da nishan beden. Fars gotenyn khwe yn be aszlyn khwe zhe xsarebki nen mina xsareban denevisen, ly mina khwe dexwinen. De amadekerdena systema nevistena cordki da me zhe her do hawai zhi sud wergert, ly zhe ber co haway dodian be me rastter, zanestiter ud khweshter hat me khwastie wem porrania dengyn zhe kertyn hellenki, xsarebki ud latinki de gotenyn zhe van zmanan ketenen zmany me da be hawayeki rast benevisen.   

Zhe bo cord becaneben be Alphabet ud Orthographia Newrozi zmany xwe benevisen by goman demek amadehiy lazem est. De vy demy da devyt be orthographia cordki ra systema check-spelling zhi were amadekerden. Zhe bo rastter weren nevisten listyn gotenyn cordki yn zhe zmany xsarebki ud yn ne zhe zmany xsarebki ly be kertyn  de elifba cordki a beri 1951y da hebunen hatenen nevisten weren amadekerden. Devyt listyn zhe gotenyn zmanyn hellenki, latinki ud zmananyn den yn cereke yn europan zhi behyten amadekerden da co rast behyten nevisten, goten ud rast behyten khwenden. De heman demy da devyt listyn gotenyn cordki yn homophon ud homagraph zhi behyten amadekerden da co xhata momkun bet merev becanebet wan de nevisteny da zhe hev jehy beneviset.

Amadekerdena gotenyn cordki yn be formyn khwe yn gran (strong) ud sevec (weak), formy be hev ve (contraction) ud formy temam (full form) zaf gring est. Be formy gran ud formy temam yn wushan, cordkia formal dehyte nevisten, ud be formy sevec ud formy be hev ve yn wushan zhi cordkia neformal dehyte nevisten. Ydi dem hatie mellety cord zhi bebet khwedi zmany khwe y formal ud neformal. De vy rewshy da kesyn cordkia formal hin bebiten be hawaeki hysanter decanen zhe zar ud shywezaryn cordki tybegehyn. Devyt nehyte zhebirkerden co zmany akhafteny zmaneki zaf goherbar est; de nav demy da gelec gotenyn de rastia khwe da homophon nenen zhi deben homophon ud ry le ber tevlehevia manyn wan khwesh debet. Do gondyn nyzdiki hev zhi porr jaran heman gotenan be hawaeki zhe hev juda teleffuzs deken. Zmany formal zhe bo parastena sheclushemala wushan zhi khwedi gringiek by hemta est.

BE SIMBOLYN ALPHABETA PHONETİC A INTERNATIONAL

PHONEMYN CORDKI UD NEVISTENA WAN

Vocal

Simbolyn API[2]Alphabeta NewroziElifba NeweAlphabeta HawaryAlphabeta Cril
1ɑa اaa
2εeeaەeә
3ii یîи
4oooaۆoо
5uu ووûУ
6əe o a  iь
7eyyy eiێêе
8ɵo وuӧ
9ɑ: aaآaa
10ε: eeەeә
11i: iiیîи
12o: auۆoо
13u: oo ouووûУ

Consonant

Simbolyn APIAlf. NewroziElifba NeweAlf. HawaryAlf. Cril
14bb بbб
15bh bhبbб
16mm مmм
17pp پpп
18pphپpп’
19ww وww
20ff فfф
21vv ڤvв
22dd دdд
23dz ضdzд, з
24j جcщ
25 dʒʰ jhجcщ
26ʒ zhژyж
27ll لlл
28ɭllhڵlл’
29nn نnн
30ŋng نگngнг
31ɾr رrр
32rrrhڕrр’
33ssc+e/i/yسsc
34θ thثsc
35 szصsc
36ʃ shشşш
37tttdطtт
38t تtт’
39zz زzз
40ð dhذzз
41 zsظzз
42gg گgг
43kc kk+a/o/u, qu+e/i/yکkк
44c kk+e/i/y, qu+a,o,uکkк’
45qq قqq
46khs ks gzx کس گزks gzкc, гз
47x khخxx
48ʍ khwخوxwxw
49ʁ ghغѓ
50hh ھhh
51ħ xhحһ’
52ɦh عhh
53Ɂ ء 
54ʕ xsعә’
55 ch csچçч
56 chچçч’
57jy یyй

Diphtong

Simbolyn APIDiphtongNomune
58ɑɑaakaa niskan, tdaa wan
59ɑεaemae, dae
60ɑiaihaidar, daik
61ɑeaybay corr
62ɑoaoaghao
63ɑuau, awtaus, auk, Australia, bawi, law, tawi, sauna
64εɑeaidea
65εεeemangeek
66εieihein
67εeeykhwendey
68εoeo ewobendeo, Hewo
69εueu, ewdeu, dew, gewr, heu, hew, kew europan, rewsh
70iapiano
71iemusicien
72iiiidara biin
73ieiyrendiy
74ioioradio
75iuiu iwstadium, diwar
76yachya me
77ejεyehatye
78eeyychyy wan
79eiyichyi
80eoyoKhwedyo
81euyu ywdyubav, dyw
82oacershoa
83oereshoe
84oeoycershoy
85oioiiroin
86oooocsoo, chloo
87ouowcou, show
88ɵɑoajoan
89ɵeoeto’y (to dy)
90ɵioito i
91ɵoookho o (khwe o)
92ɵuouto ud ky
93uja, uɑuabebua, bechua, tuan
94ujεuebue, chue
95ueuydara tuy
96uj, uiuito bui, muin,
97uouo uwtuo, ruwo
98uuuubuubu, chuubu, uu

ALPHABETA NEWROZI

Kert

KertNomune
1A aager
2B bberf
3C ccusi
4D ddar
5E eeleg
6F ffend
7G gga
8H hhyk
9I iisot
10Jjjotcar
11K kkereng
12L llale
13M mmasi
14N nnan
15O oordeg
16P ppivaz
17Q qqelem
18R rrozh
19S ssyv
20T ttazhi
21U uuti
22V vveshartok
23W wweres
24X xfax
25Y yyzeng, yek
26Z zzerdeli

Digraph

DigraphNomune
1aacaar (cahr)
2eabear
3eebeer
4iibiir
5auautomobil
6oagoal
7ooboom
8ouboum
9yylyy
10bhbhisten
11chcha
12cscseng, cso
13dhdhewq
14dzKhedzer
15ghghar
16khkhani
17lhlhor
18phphar
19qu+e/i/yquew
20rhrhast
21szszal
22shshalul
23tdtda
24ththi, thy
25xhxhannar
26xsxsawr
27zhzhuzhi
28zszselam

ORTHOGRAPHIA NEWROZI

Wem dy de parta Orthographiay da be porrani ji beden methelyn nacoc ud yn xhatda inrozh le ser nehati nevisten.

Digraphyn zhe bo kymkerdena gotenyn homophon ud homograph

Be digraphyn vocal aa, ae, ea, ii, ee, oa, au, ou, oo, yy gotenyn homagraph ud homophon dehyten nevisten.

aa:  Tdaeki bary hespy te khwar est, rast beket. Hew her dem tday hev degeren. Hew be tdaay ketie, beben jem bezhishk. Erdy wi rhast est, kash nene. Bersiva wi rast est. Yek le aliy raasty yek le aliy chepy est.

ee, ea: Le ber khwe myze beket. Insal beary rezan tonne. Sing ud beer. Wi terr kerd. Ev dar tearr en. Daran perr weshanden. Porr, gelek, zor ud zahf khwedi heman many nen. Teshtek de teashty da nemabu. Be deasteki dest belend kerd. Gelek merev be deesty (pandemia) coronay merden.

ii: Dehyt bira men, le vy dery biirek avy hebu. Ev dara biiy est. Myryn bi ud zhenyn bi. Merevyn bery be tir ud kevan bun. Ava wy kaniy tiir bu, nedehat vekhwarden. Lazem est dew ne tiir bet ne zhi ron.

oa, au: Golyn sor, golyn zerd, golyn spi le ber gaula avy bun. Barcelonay do goal havyten Madridy. Automobil boha bunen.

ou, oo: Be quyra touzh biberyn tuzh hur kerden. Do sal baery ez khwendecar bum. Boum ferria. Dengyn bomban dehat behisten, boom, boom! Zhe hoor ud rovian xhaz nedekerd. Pery khwe hour beke. Pivazyn khwe hur beke. Tury khwe avyt baggagey ud le otobusa toury sowar bud.

yy, ei:  Tyr khwarie. Le pei tyyr chu Chiny. Chyiy beket, lyh mebyzhet. Deiny wi ly (le wi/wy/wan) est. Ev lo lo est, lei lei ma est. Ly disa zhi tu dezani.

Be digraphyn consonat cs, ph, td /t/, c+e,i,y, qu+a,e,i,o,u,y ud k+a,o,u teny gotenyn (word) homophon, homograph ud gotenyn zhe zmanyn bygane yn wosan dehyten nevisten ud van dengan deden, dehyten nevisten.

c+e,i,y /θ/-/s/: cinema, police, ambulance, bicyclet, piece, franceski, Barcelona

cs: De germy da ben csengy merev khwi dedet. Chenga wi shekia. Cso de deastan da le pei kery barkeri cho choa wi bu. Cseka khwe havyt peshta khwe ud chu sherr. Bazergan dekanet de shuna pere da chek bedet. Zhe musicienyn cheang ly dekhen ra cheangi dehyte goten.

qu+a,e,i,o,y ud k+a,o,u /k/, /kh/: Bazergany zhyhati cary khwe zhi quara khwe zhi dezanet. Cary ty da quar tonne bet car nene. De vi cari da quar tonne. quyra khwe touzh kerd. Quyra men zhe bo berrina vi dari be kyr nahyt. Ca (fg cany) te cheqas qua kerri? Bazergyn zhe cary froshtena vi kari (fg. kahr) be qasi cary froshtena cardiy (fs. cari) zhi quar nekerd. Kesi kesa pryza genem berhev nekerd. Kelemyn senjy zaf dejwar en. Zhe dara mazi ra le hendek deran myshe ud le hendek deran zhi keleam dehyt goten. Zhe bazary quelem kerrin ud zhe bo shivy paten. Be corman avy vedekhwet, be korman masian degeret…

ph /p/: Car le hev phar kerden.

td /t/: Be tay ketebu. Terzi tda be derzia khwe ve kerd ud deast be drutena kenjan kerd. Tdol nacanet tola khwe heldet.

Gotenyn be digraphyn lh ud rh dehyten nevisten

Hemi r ud l yn le cery gotenyn cordki phonemyn /r/ ud /ɭ/ nen. Ev her do digraph teny teny le cery gotenyn homophon dehyten nevisten.

lh: Lhema mangy tezhe shir bue. Lor zhe lhor xhaz deken. O laz lhaz o. Lhori lhoria lor bu.

rh /r/: Rhozh jihany ronahi deket. Rozhek 24 saxsat est. Erdy wi rhast est, kash nene. Bersiva wi rast est. Yek le aliy raasty bu, yek aliy chepy. Rha le Mesra bery navy khwedaeki est.

Kymkerdena gotenyn homograph

De zmaneki da porrbuna gotenyn homograph hendek jaran decanet ry le ber thevlehevia manyn van gotenan vebeket. Zhe nomunyn de tabloa zhyrin da hatenen nevisten rend khwia debet co merev decanet be nevistena zmany formal (be formyn gran yn gotenan) de derenjeke ne hendek da hezhmara homgraphan kym beket. Devyt ev formyn gran yn gotenan inrozh hina zhi qet nebet le deverek wary be vi zmani deng deken berdewam biten. By goman merev decanet de nevistena formal da jih bedet chend gotenyn analog zhi, ly de zmaneki da hezhmara van cheqas kym bet, hewqas qenj est.

NevistenGoten be APIBe ingliski
ader (fs: ar) n. m.ɑdəɾ (fs: ɑ:ɾ)fire
ager (fs: ar) n. m.ɑgəɾ (fs: ɑ:ɾ)fire
ard (fs: ar) n. m.ɑɾdflour
hard, erd, xsard, n. m.hɑ:ɾd, ε:ɾd, ʕɑɾd,earth
bad (fs: ba) n. m.bɑd (fs: bɑ)wind
bal (fs: ba) prep.bɑl (fs: bɑ:)next to
baal n. z.bɑ:lattention
balh (bezhnubalh)bɑ:ɭstature
bang (fs: ba)appeal, call
bar n. z.bɑɾbar
baar n. m.bɑɾload
brader (fs: bra)bɾɑdεɾbrother
be rasti (fs: bera)bε rɑsti (fs: bərɑ:)actually, really
bra (fs: bla)bɾɑ (fs: blɑ)let someone do something
bir n. z. birhanin v.biɾ biɾhɑninmind, remember
biir n. z.bi:ɾwell
bid (fs: bi) n. z.bid (fs bi)willow tree
bi adj.bi:widow
bum v.bumI was. I became.
boum n. m z.bumowl
boom inter.bu:mboom
cani, cany (fs: ca) pors.khɑni, khɑne (fs: khɑ)where
ka n. z.straw, hay, chaff
kahni (fs: kani)kɑhni (fs: kɑ:ni)fountain
quani adj.khɑniabout source
cal adj.khɑlraw fruit or vegetable
kahl (fs: kal) n. m.kɑhl (fs: kɑ:l)grand father, grandpa
car n. m.kʰɑɾwork
quar n. z.kʰɑ:ɾincome, earning, gain
cahr (fs: caar), ked n. m.. z.kɑɦɾ (fs: kɑ:ɾ), kədkid, capricorn
co (co dery) prs.kʰɵwhere
coh (fs: cou) n. m.kʰɵh (fs: kʰo:w)mountain
kash n. m.kʰɑʃcollin
cash kerden v.kʰɑʃkʰəɾdən, kʰɑʃkəɾənto draw, to pull
cheng n. z.tʃεŋchin
cseng (bezishki) n. m.tɕεŋaxilla (medicine)
cer n. m.sε:ɾhead
ser prep.sεɾon
cearr (fs: sal) n. z.sεryear
cerr n. z.sərsecret
serr adj.sərcool
chotʃo:giddap (said to make a donkey move forward)
cso n. m.tɕo:stick, baton
coart n. z.ko:ɾtcol, hole, trench
cort adj.kɵɾtshort
cor (fs: cur) adj.khoɾ (fs: kuɾ)blind
cour adj.khdeep
corrkɵrboy, son
corrikhɵricolt, young horse or donkey
dear adj. adv.dε:ɾout
dergeh (fs: der) n. m.dεɾgεh (fs: dεɾ)door
dher adv.ðεɾthere
deast n. m.dεsthand
deest n. m.dεstpandemic
dest n. z.dəstcauldron
ferr n. z.fərflight
fert (fs: ferr) n. z.fəɾt (fs: fər)(a)    sip, (a) sup
geran pr.gɾɑnthe collins
gran adj.gɾɑ:nheavy, strong
ger n. m.gəɾcollin
gers (fs: ger) adj.gəɾs (fs: gəɾ)big, huge
goh (fs: go)gɵh (fs: go:)ear
got (fs: go)got (fs: go:)said
ques n.khεsbig straw, useless straw
kes n.khε:sperson, nobody, no one
khward (fs: khwar) v.ʍɑɾd (fs: ʍɑɾ)ate
khwahr (fs: khwaar) adj.ʍɑ:ɾcrooked, curve, wry
khwar adv. preʍɑɾbelow, down
quyr n. z.khknife
kyr adj.keɾuseful
kewe (fs: kew)kεwε (fs: kεw)blue
quewkεwpartridge, grouse
mahr (fs: maar) n. m., z.mɑɦɾ (fs: mɑ:ɾ)snake
mar n. z.mɑ:ɾmarriage
nononaughty
na, noanɑ: no:no
par adj.pɑɾlas year
phar n. z.phɑ:ɾshare, portion, equal part, part, dividend,
perd (fs: perr) n. z.phəɾd (fs: phər)bridge
porr adj.phervery, a lot, lots
piu! (pii!) interj.piu (fs: pi:)phew!
phi n. m.phidad, father
phii n. z.phi:peace
pi n. m.phiarm, chol (medicine)
rastrɑstright, straight
raastrɑ:stflat
rhastrɑstright direction
rozh (fs: ro)ro:ʒ (fs: ro:)day
rhozh (fs: rho)roʒ (fs: ro:)sun
rubar (fs: ro)rubɑɾ (fs: ro) 
sal (fg: serr) n. z.sɑlyear
saal, n. m.sɑ:lflagstone
sheav n. z.ʃεvnight
shev n. m.ʃəvsprig, switch, vimen,
shirin (fs: shyrin) adj.ʃiɾinsweet
shyrin adj.ʃeɾinleonine, like a lion
ta n. m.strand, yarn. sapling, plant
tda n. z.thɑmalaria
taa n. m.thɑ:side, way, part, favour
tdar (fs: tdaa) adj.thɑr (fs: thɑ:)further, farer
tdyhni (fs: tdii) adj.thehni (fs: thi:)thirsty
tdi n. m.thibrother in law
tdesht n. z.thεʃtbasin, washbasin
tesht n. m.təʃtthing
tearr adj.tεrsappy (tree), humid, wet
terr n. z.tərfart
tirtiɾarrow
tiirti:ɾthick
to (fs: te) pro.tɵ (fs: tə),thou (you)
toa n. zto:cream
te pro.thee
tdo (fs: tde) det.tho: (fs: thə)never, any, none
xhaj n. z.ħɑdʒpilgrimage
xhaaj, hej n. m.ħɑ:dʒ, hεdʒdry tree branch
zaar n. z.zɑ:ɾdice
zar n. m.zɑɾdialect
sar n. z.zɑɾmembrane
zsaar adj.zˤɑ:rImitation speaking of someone to annoy.
zarr n. m.zˤɑrchild
zoar adv.zo:ɾvery, a lot. In German sehr
zor adj.zoɾdifficult, troublesome, hard, tough, crucial
pun (fs: pin) n. z.phun (fs: phin)coop
pyhn (fs: piin) n. z.pehn (fs: pi:n)kick, hack

Gotenyn be digraphyn dh, dz, sz, xh, xs, zs dehyten nevisten

Be digraphyn xs, gh, xh, dh, dz, sz, zs be porrani gotenyn cordki yn be aszly khwe xsarebki dehyten nevisten. Vazhyn cordki yn de textyn classikyn cordki da be ebjeda cordki be kertyn ع, غ, ح, ذ, ص, ظ,   hatenen nevisten be van digraphan dehyten nevisten.

dh dheka, dheki, dhewq, ledhet, ledhidh

dz dzaifdzerb, dzeruret, fodzuli, remedzan, khedzer

gh gherib, ghezal, gholam, naghme, shoghol

sz faszulia, ikhtiszasz, moszibet, qeszide

xh xhaakim, xhadith, xhaj, maxhkum, raxhm, reixhan, roxh

xs el xsaalem, xsamel, xsameliat, ixstiraf, moxsawin, qetxsi, saxsat

zs zsolm, lefzs, mazslum, menzser, nezser, nizsam, zsalem, zselam, zserf

Hendek gotenyn cordki yn be aszlyn khwe zhe xsarebki nenen zhi be kertyn xsareban yn zhe bo van digraphan hatenen nevisten.

dh caghedh

gh agha, caghedh

sz szal, szadeq

xh xhaisht (hesht), xhaft (heft)

xs xsaini, xsalem, xsatdar

zs zselam, zsalem, nizsam

Be xharfa k nevistena vazhyn xsarebki

Vazhyn cordki yn be aszly khwe xsarebki nen ud de xsarebki da be xharfa ک dehyten nevisten her dem be xharfa k dehyten nevisten. Ev hawa be heman characteri nevistena vazhyn zhe  heman gotena asli momkun deket:

kateb, kitab, kotobkhane, mekteb, mektub, imkan, momkun, xhokumet, kamel, kahl, kashif, keshf, mokemmel, kahen, mikail, kolli, kafer, koffar, shokor, xsaks, xsaksi, Shokri, Shokran, Mokremin

Be xharfa k nevistena vazhyn zmanyn slavic

Vazhyn slavic yn de zmany aszli da be xharfa k dehyten nevisten ud vazhyn de zmanyn be alphabeta cyrillic be xharfa к dehyten nevisten, de latinki, franceski ud ingliski da be be xharfa k dehyten nevisten de cordki da zhi be xharfa k dehyten nevisten:

Dostoievki, Kalinin, Kiev,  Koln, kolkhoz, perestroika, Ukraina, Trotski, Gorki, Moskowa

Be xharfa k nevistena hendek vazhyn hellenki

Vazhyn de hellenki da be xharfa κ, de latinki, franceski ud ingliski da be xharfa k dehyten nevisten de cordki da zhi be xharfa k dehyten nevisten:

Empedokles, kilo, kilogram, kilometro, Mitsotakis

Vazhyn de hellenki da be xharfa κ, de latinki, franceski ud ingliski da be xharfa c dehyten nevisten de cordki da be xharfa c dehyten nevisten:

democrati, economia, macro-,  micro-, Democritus, Epicurus, Constantin, Socrates

Gotenyn be gemination

Consonantyn be digraphan dehyten nevisten ne ty da, hemi consonant de rewsha be shedde ud gemination da le ber vocalan dobare deben.

bb moebbed, rebb

cc sheccal, shecco, Becco, ricco

dd gheddar, moqeddes

ff coffek, qoffek (zembila pechuk)

gg aggressiv, reggae, ziggurat

hh Dehhak, qehhar

jj dejjal, xhajji, xsajjeqin

kk dhekki, Dikkel Agha, sheccal, shekker, sikke

ll chell, chelle, chellek, ghelle, golli, khellek, qollek, melle, shelleki, shelli, khellasz

mm communist, emman, gomm, ommet, temme, xhammal

nn gonn, gunni, jenn, jenni, jennet, tonne, xhanne

pp gepp, geppek, goppal, qeppar, sheppal, teppek, zeruzeppeli, zoppe,

qq beqqal, cheqqal, reqqas,

rr bacorr, bay corr, berrhozh, berrin, corr, derri (stri), cherr, cherranek, chirryn, porr, qeisian, errik, ferrin, gearrek, gorri, kerrin, qerrash, qerrek, qirrin, sherr, terr, tearr, terral, terri, terrole, varrek, verr, verrni, xharri, zerrbav, zerrguni, zerrin, zyrrin

ss hessen (xhassen), curressin, cussi, melessin, messin, pessik, tessi

tt bettani, cottan, fittek, sette (settyn mywan), xhatta, xsattar

vv bevv, bevvy (zhe zmany zarran), kevver, tevver

ww gewwer bunden, khewwerin, qewwad, qowwet

yy xsayyar, beyyar, teyyar, teyyare, seyyar,

zz bezzin, chezz, chezzin, kezzin, kezzerin, qozz, qozzolqort, rezzin, xsizzet

Gotenyn be vocalek cort ud 2 consonantan den deqeden

berq

chelk

chelm

colm (korm)

cord

corm

cort

delq

fecr

fert

geshk

gesht

gorg

gorm

gorz

jord (jerd)

jorm

kheshm

khesht

khoshk

meshk

perd

pert

pert

pesht

qorm

qort

rend

shocr

tesht

verd (ver da)

vert

werd (wy da)

zert

zsolm

Gotenyn be -k deqeden

Zhe ber co de cordki da suffixyn be -e, -i, -y henen, gotenyn cordki be kerta -c naqeden, be kerta -k deqeden. Ev qeide zhe bo gotenyn cordki yn zhe zmanyn be alphabetek deri alphabeta roman dehyten nevisten hatenen gerten zhi derbas debet.

Nomune:

belek, buk, dak, daik, dylek, chaidank, chariek, calek, chek, chevik, chik, chrusk, colek, colilk, dak, dik, gelek, gaulek, glok, golek, hesk, holek, hyk, jolek, kek, khellek, khelk, lek, kevchidank, kevok, mak, meshk, mrishk, nisk, nok, peshek, psik, puk, qalek, qezhak, qerrek, rekk, reshk, cerek, cerok, cereak, ceri shek, xsalok, yek, zarrok, zek, zirek, …

Gushiy consonanti khwe

De cordki da gushieki consonanti heye. Hew zhi khwe est.

kwarden, khwasten, khwe, khwaar, khwahr, khwasi, khwenche, khweda (khoda), khwedan, khwedi, khwedy, khweli, khwenden, khweng, khwesh, khwesu (khwesi), khwesh, khweshi, khwi, khwin, khwy

Nevistena purveserkyn da, ra, ve

Her che qas le hendek deveryn Cordan de zmany gella le shuna da, ra, ve purvesergyn de, re, ve hebiten zhi, zhe ber co le porrania wary cordan ud de edebiata cordi a classic da ev purveserk da, ra, ve nen, de cordia grand ud cordia standard da be da, ra, ve dehyten nevisten.

Men zhe wi ra got. Mala wi de nav daran da bud. Zhe hakhafteny porr xhaz dekerd, dema depeivi ta be derziy ve dekerd.

Verbyn be purveserk

da- dabezin, dabohorin, dachekin, dagerten, dahnin, dakevten, dakhesten, daleqin, damezrin, daqortin, darezin, dawerevin, daweshin

hel- helbezharten, helbun, helchenin, helferrin, helgerten, helhanin,  helhaten, helkerden, heldan, helpekin, helperin, helqetin, helseganden, helweshin

ra- rabun, rachenin, raferrin, ragerten, raheshten, rakerden, rakhesten, rakevten, ramusin, raperin, raweshin, razan,

ve- vearqelin, vekerden, vekevten, vekhwarden, velisten, veneshten, veqetin, verreshin, veshkin, vexhawin (vexhabin), vezhin

Porrania namyn dehyten hezhmarten

Porrania be hejmaran ra

do syv, thy syv, char syv

Porrania be verban dehyte tygehishten

syv henen, khani chykerden, kitab khwenden, joan haten

Rewsha nominativ

syvan

Porrania rewsha genitiv

syvyn te, khaniyn wan, kitabyn men, joanyn me

Porrania rewsha accusative

Noca …

Wez syvan dekhwem

Tu syvan dekhwi

Hew syvan dekhwe

Wem syvan dekhwen

Hun syvan dekhwen

Hew syvan dekhwen

Doh …

Men syv khwarden

Te syv khwarden

Wi  syv khwarden

Wy syv khwarden

Me syv khwarden

Hewe syv khwarden

Wan syv khwarden

Porrania rewsha vocativ

Syvno!

Rewsha nominativ a yekaneti ud porranetia diar ud nediar

Yekana NediarIngliskiYekana DiarIngliskiPorrania NominativIngliski
bazeka hawkbazthe hawkbazanhawks
bazhareka citybazharthe citybazharancities
kalekan old mankalthe old mankalanold men
chemeka streamchemthe streamchemanstreams
dareka treedarthe treedarantrees
derieka doorderithe doorderiandoors
fendeka candlefendthe candlefendancandles
gaekan oxgathe oxgaanOxes
gelieka valleygelithe valleygelianvalleys
goleka rosegolthe rosegolanroses
hercheka bearherchthe bearherchanbears
jamieka mosquejamithe mosquejamianmosques

Nevistena gotenyn zhe zmanyn bygane

Gotenyn zhe zmanyn be alphabeta roman (latin) dehyten hatenen gerten be 26 kertyn cordki dehyten nevisten. Kertyn khoszuszi van wushan zhe aliy shekli ve nyzdiki kizhan kerta cordki ben be wy dehyten nevisten. Zmanyn be ne be alphabeta roman, ly be alphabetek den dehyten nevisten be porrani de cordki da chawa dehyten goten wer dehyten nevisten.

Nevistena gotenyn graeko-roman

Gotenyn graeko-roman yn be latinki ch hatenen nevisten ud zhe ber ku de latinki dengy /x/ tonne /k/ hatenen khwenden be kh dehyten nevisten. Chemki ev goten de rewsha khwe a original da be hellenki be x dehyten nevisten ud be /x/ dehyten teleffuzkirin.

archaeologia, psychologia, choreographia, chaos, character, chrom, psychiatria

Gotenyn be dehyten nevisten ud /i:/ dehyten goten

Gotenyn be aszlyn khwe hellenki nen, de latinki da be dehyten nevisten ud /i:/ dehyten goten de cordki da be i dehyten nevisten:

academi, anatomi, analis, bicyclet, crystal, dynamo, dynamic, enzym, etymologia, lirism, melodi, python, psychologia, rhythm, synonym

Gotenyn be ph dehyten nevisten ud /f/ dehyten goten

Gotenyn be ph dehyten nevisten ud /f/ dehyten khwenden be ph dehyten nevisten. Chemki dema ev goten zhe hellenki ketenen latinki be kerta co inrozh grek phonema /f/ denevisen phonema p a aspirant /ph/ hatie nevisten.

philologia, philosophia, philosoph, phon, phonem, phonetican, photograph, geographia, graphican, diphtong, digraph, telephon, telegraph

Gotenyn de latinki da be suffixa -ve deqeden

Gotenyn de latinki da be suffixa -ve deqeden de cordki da by suffixa -e dehyten nevisten:   

alternativ, alternativa, alternativiti, alternativy, alternativo, alternativan, alternativyn

negativ, negativa, negativiti, negativy, negativo, negativan, negativyn

positiv, positiva, positiviti, positivy, positivo, positivan, positivyn

Gotenyn de latinki da be suffixa -icus, de hellenki da be suffixa -ikos deqeden

Gotenyn graeco-roman yn de hellenki da be suffixa –ikos deqeden de latinki da be suffixa -icus deqeden de cordki da be suffixa -ic deqeden:

agnostic, archaeologic, biologic, democratic, ecologic, geographic, geometric, mathematic, music, optic, physic, technic

Gotenyn de hellenki ud latinki da be suffixa porraniy -a deqeden

Gotenyn de latinki da be suffixa porraniy -a deqeden de inliski da be be suffixa porraniy -s deqeden de cordki da be suffixa porraniy -an deqeden.

LatinkiIngliskiCordki
botanicabotanicsbotanican
geneticageneticsgenetican
kineticakineticskinetican
mathematicamathematicsmathematican
musicamusicsmusican
oeconomicaeconomicseconomican
physicaphysicsphysican

Gotenyn xsarebki, fareski, cordki ud torki yn be torki be xharfa ü dehyten nevsten

Gotenyn xsarebki, fareski, cordki ud torki yn be turki be xharfa ü dehyten nevisten be cordki be xharfa o dehyten nevisten, de zmany gran da /ɵ/, de zmany sevek da /ə/ dehyten teleffuzskerden.

NevistenTeleffuzsa be zmany granTeleffuzsa be zmany sevek
bolbolbɵlbɵlbəlbəl
bolendbɵlεndblənd
colostorkhɵlɵstɵɾkhɵləstəɾ
conjikɵndʒikəndʒi
doldoldɵldɵldəldəl
doniadɵnjɑdənjɑ
gormgɵɾmgəɾm
Honerhɵnεɾhənεɾ
jodadʒɵdɑdʒədɑ
jorddʒɵɾddʒəɾd
jormdʒɵɾmdʒəɾm
modurmɵduɾmədu:ɾ
momkunmɵmkhunməmkhun
molkmɵlkməlk
monaqeşemɵnɑqεʃεmənɑqεʃε
monewwermɵnεwwεɾmənεwwεɾ
mojadelemɵdʒɾdεlεmədʒɑdεlε
mordarmɵɾdɑ:ɾməɾdɑ:ɾ
nomunenɵmunenəmune
porrphɵrphər
Soleimansɵlejmansəleman
sorgunsɵɾgunsəɾgun
Torkantɵɾkɑntəɾkɑn
torkithɵrkithərki
zsolomzˤɵlɵmzˤəlm

Porrania nediar (porrania indefinit)

Porrania nediar, be gotenek den porrania hendek, de gotenyn be consonanteky deqeden da be suffixa -en, de gotenyn be vocaleky deqeden da be suffixa -inen dehyte nishandain. Dema ev goten peshti wusha henden behyten nevisten by van suffixan dehyten nevisten.

bazharen         hendek bazhar

cheken            hendek chek

deren               hendek der

golen               hendek gol

gonden                       hendek gond

hyzhiren          hendek hyzhir

mereven          hendek merev

syven              hendek syv

zarren              hendek zarr

bazharinen      hendek bazhari

charenen         hendek chare

derinen            hendek deri

gondinen         hendek gondi

masenen          hendek mase

tahzhinen        hendek tahzhi

Be prespositionyn be, de, le, zhe ra nevistena navyn merdane

Nam                Be …              De …              Le …              Zhe

ager                 be ager                        de ager                        le ager             zhe ager

Ali                   be Ali              de Ali              le Ali               zhe Ali

Beg                 be beg             de beg             le beg              zhe beg

Bergo              be Bergo         de Bergo         le Bergo          zhe Bergo

chahv              be chahv         de chahv         le chahv          zhe chahv

chem               be chem          de chem          le chem           zhe chem

corr                 be corr             de corr            le corr              zhe corr

deast               be deast          de deast          le deast           zhe deast

dik                  be dik              de dik             le dik               zhe dik

Dijle                be Dijle           de Dijle           le Dijle            zhe Dijle

gond               be gond           de gond          le gond            zhe gond

gorg                be gorg            de gorg           le gorg             zhe gorg

hesp (nyr)        be hesp            de hesp           le hesp             zhe hesp

Jemil               be Jemil           de Jemil          le Jemil            zhe Jemil

khwedy           be khwedy      de khwedy      le khwedy       zhe khwedy

mahr                be mahr           de mahr           le mahr            zhe mahr

nyri                 be nyri             de nyri            le nyri              zhe nyri

Shyrgo                        be Shyrgo       de Shyrgo       le Shyrgo        zhe Shyrgo

tri                    be tri               de tri               le tri                zhe tri

Navyn continentan

Africa

America

Australia

Asia

Europa

Navyn dewletan

Navên welatan de zmanyn germanic da be -land, de xsarebki da be suffixa -ia, de fareski da be -ostan (-istan), de cordki da be porrani be -an deqeden. Ev navyn dewletan xsayni mina navyn gelek gund ud herymyn cordan de jomly da natewen ud suffix nagren, de rewshyn nominal, dativ, accusativ, possessiv, locativ ud vocativ da naguherren; her dem de rewsha khwe a sade da deminen.

Nomune 1: Ez chum Faresan. Faresan welateki jiran est. Ew zhe Faresan dehyt. Ew le Faresan dekhebetet.  Mala wan le Faresan est. Hun dy kinga herren Faresan. Tajik zhe Faresan xhaz deken. Hei gdi Faresan. Komara Faresan

Nomune 2: Ez chum Botan. Botan wareki khwesh est. Ew zhe Botan dehyt. Ew le Botan dekhebetet. Mala wan le Botan est. Hun dy kinga herren Botan. Cordmanj zhe Botan xhaz deken. Hei gdi Botan, Heryma Botan

Africa Bashur

America

Andorra

Angola

Antigua ud Barbuda

Argentina

Arian, Iran

Arnautan

Australia

Austuria

Azerbaijan, Athropatane

Bahaman

Barbados

Baxhrein

Belarus

Belgium

Belize

Bengladesh

Benin

Bharat, Hindistan

Bhutan

Bolivia

Bosnia Hersek

Bostwana

Bresilia

Brunei

Bulgaran

Burkina Faso

Burundi

Cabo Verde

Cambodia

Camerun

Canada

Catalunia

Cazakhestan, Cazakhan

Chad

Chad

Chechia

Chili

Chin

Columbia

Comara Africa Central

Comara Dominican

Comoros

Cordan

Core

Cosovo

Costa Rica

Cote d’Ivoire

Croatan, Khervatan

Cuba

Cuweit

Denmark

Djibouti

Dominica

Ecuador

El Salvador

Emirat

Eritre

Estonia

Eswatini

Ethiopia

Ethiopia

Faresan, Parsan

Fas

Felestin

Fiji

Finland

France

France, Gallia

Gabon

Gambia

Gana

Germenan, Almania

Gine

Gorjan

Grenada

Guatemala

Guetamala

Guinea Papua New

Guinea-Bissau

Guyana

Haiti

Hayestan, Ermenan

Hellenan, Yunan

Hititan

Holland

Honduras

Hungaria, Majaran

Iceland

Indonezia

Inglisan

Iraq

Irland

Island

Israil

Italia

Jamaica

Jezair

Jeziryn Marshall

Kebres

Kenia

Kirghezestan, Kirghezan

Kiribati

Laos

Lesotho

Liberia

Libia

Liechtenstein

Litvania

Lobnan

Luxembourg

Lydian, Lydia

Macedonia

Madagascar

Malawi

Maldivan

Malesia

Mali

Malta

Mauritania

Mauritius

Medan, Media

Meser

Mexica

Micronesia

Moldova

Monaco

Mongolan, Mongolia

Montenegro

Mozambique

Myanmar

Namibia

Nauru

Nepal

Nicaragua

Niger

Nigeria

Nippon, Japonia

Norwey

Pakistan

Palau

Panama

Paraguay

Partava, Parthia

Peru

Philippinan

Polonia

Portugal

Qatar

Rom

Romania

Ruanda

Rumenia

Samoa

San Marino

Scotland

Seishellan

Senegal

Serban, Serbia

Sierra Leone

Singapur

Slovakia

Slovenia

Somalia

Someran

Sovietan

Spania

Sri Lanka

Sudan

Suria

Suriname

Swissre

Swedan, Swyd

Taiwan

Tajikan, Tajikistan

Tanzania

Timora Rhozhhelat

Togo

Tonga

Torkan, Torkia

Torkmenistan

Tunus

Turan

Tuvalu

Uganda

Ucraina

Uman

Urdun

Uresyt, Russia

Uruguay

Uzbekan, Uzbekistan

Vanuatu

Vatican

Venezuela

Vietnam

Xsareban

Xsarebistana Soxsudi

Yemen

Yugoslavia

Zambia

Zealanda New

Zimbabwe

Adjectivyn geographic ud national

Adjectivyn geographic ud national de nav jomly da be kertyn hur dehyten nevisten.

african

 asian

europan

australian

afghan

jezairi

angolan

argentini

austrian

bengladeshi

belarusi

belgiki

bolivian

bresilian

britani

bulgar

cambodian

cameruni

canadi

chadi

colombi

croat

chek

congolis

dani

ecuadori

meseri

salvadori

inglis

estoni

ethiopi

finni

frances

german, alman

ghanai

hellen

guatemalan

hollandi

honduran

hungarian, mejer

icelandi

hindi, sendi

indonesi

arian, ari, irani

iraqi

irlandi

israili

italian

ivorian

jamaican

nippon, japon

urduni

cazakh

kenian

lao

latvian

libyan

lathuani

madagasi

malesian

malian

mauritani

mexican

fasi

namibian

nicaraguan

nigerian

norwegian

umani

pakistani

panaman

paraguayan

peruvian

philippini

poli, leh

portugiz

congoi

romen

ures, rus

scoch

senegali

serb

singapori

slovak

somalian

spaniol

sudani

swendi

swiss

surian

thai

tunesi

tork

torkman

ukrani

emirati

american

uruguai

vietnami

galleri

zambiai

zimbamwei

Navyn hendek zmanan zendi yn jihany

De cordki da navyn zar ud zmanan be porrani zhe navyn melletan ud suffixa -ki pyk dehyten. De formyn gran da suffixa -ki /ki/ dehyte khwenden, de formy svek da kerta k a suffixa -ki nahyte goten, mina fareski be suffixa -i dehyte goten. Navyn zmanan de nav jomly da be kertyn pechuk dehyten nevisten:

amharicki

assamese

azerki

bavarian

bengalki

bhojpuri

burmeski

cazakhki

cebuano

cheki

chinki

chittagonian

cordki

ckerdmanjki

cordmanjki

coreki

deccan

duchki, hollandki

fareski

franceski

fulfulde

fulfuldki

germanki, almanki

gujeratki

hakkaki

hausaki

hellenki, yunanki

hindki, sendki

hungarianki, majarki

igbo

indoneski

ingliski

italianki

javaki

kannadaki

khmerki

kinyarwanda

magahi

magahiki

maithili

malaiki

malayalam

marathi

nepalki

nipponki, japonki

odia

penjabki

peshtoki

polki, lehki

portekizki

rumenki

rundki

ruski

saraiki

sindhki

sinlahese

somaliki

spaniolki

sunda

tagalog

tamilki

telugu

thaiki

torki

uigurki

ukranki

urduki

uzbeki

vietnamki

xsarebki

yorubaki

zuluki

Nav ud adjectivyn zanesti

Navyn zaninan be ingliski be -y,  -cs, be franceski be -ie, -que deqeden be telefuza khwe a hellenki ud mina latinki be -ia, -ca dehyten nevisten. Navyn zaninan zhe helleni ud latini, adjectiv ud adverbyn zaninan zhe latini ud francezi hatenen gerten. Suffixa adverbi a -ment zhe suffixa adverbi a francezi -ment hatie gerten. Kerta t a suffixa -ment dehyte nevisten, ly nahyte telefuzkerden.

NavAdjectivAdverbZanyar
anatomiaanatomicbe anatomiayanatomist
archaeologiaarchaeologicbe archaeologiayarchaeolog
astronomiaastronomicbe astronomiayastronom
bacteriologiabacteriologicbe bacteriologiaybacteriolog
biologiabilologicbe biologiaybiolog
botanicanbotanicbe botanicanbotanist
cardiologiacardiologicbe cardiologiaycardiolog
cartographiacartographicbe cartographiaycartograph
climatologiaclimatologicbe climatologiayclimatolog
cordologiacordologicbe cordologiaycordolog
cosmologiacosmologicbe cosmologiaycosmolog
demographiademographicbe demographiaydemograph
dermatologiadermatologicbe dermatologiaydermatolog
dialectologiadialectologicbe dialectologiaydialectolog
dynamicandynamicbe dynamicandynamist
ecologiaecologicbe ecologiayecolog
economiaeconomicbe economiayeconomist
enzymologiaenzymologicbe enzymologiayenzymolog
epidemiologiaepidemiologicbe epidemiologiayepidemiolog
ethnologiaethnologicbe ethnologiayethnolog
etymologiaetymologicbe etymologiayetymolog
exobiologiaexobiologicbe exobiologiayexobiolog
gastronomiagastronomicbe gastronomiaygastronom
geneticangeneticbe geneticangeneticzan
geographiageographicbe geographiaygeograph
geologiageologicbe geologiaygeolog
grammatologiagrammatologicbe grammatologiaygrammatolog
graphologiagraphologicbe graphologiaygrapholog
hematologiahematologicbe hematologiayhematolog
hydrologiahydrologicbe hydrologiayhydrolog
historiologiahistoriologicbe historiologiayhistoriolog
iconographiaiconographicbe iconographiayiconograph
iconologiaiconologicbe iconologiayiconolog
ideologiaideologicbe ideologiayideolog
insectologiainsectologicbe insectologiayinsectolog
kimiakimiaibe kimiaykimiager
chronologiachronologicbe chronologiaychronolog
kineticankineticbe kineticankineticzan
lexicographialexicographicbe lexicographiaylexicograph
lexicologialexicologicbe lexicologiaylexicolog
linguisticanlinguisticbe linguisticanlinguist
mathematicanmathematicbe mathematicanmathematiczan
metaphysicanmetaphysicbe metaphysicanmetaphysiczan
meteorologiameteolorologicbe meteorologiaymeteorolog
microbiologiamicrobiologicbe microbiologiaymicrobiolog
morphologiamorphologicbe morphologiaymorpholog
musicologiamusicologicbe musicologiaymusicolog
neurologianeurologicbe neurologiayneurolog
numerologianumerologicbe numerologiayNumerolog
numismaticannumismaticbe numismaticannumismaticzan
oceanographiaoceanographicbe oceanographiayoceanograph
oceanologiaoceanologicbe oceanologiayoceanolog
oncologiaoncologicbe oncologiayoncolog
opticanopticbe opticanopticzan
orthographiaorthographicbe orthographiayorthograph
osteologiaosteologicbe osteologiayosteolog
paleobiologiapaleobiologicbe paleobiologiaypaleobiolog
pathologiapathologicbe pathologiaypatholog
pedologiapedologicbe pedologiaypedolog
pharmacologiapharmacologicbe pharmacologiaypharmacolog
philologiaphilologicbe philologiayphilolog
philosophiaphilosophicbe philosophiayphilosoph
physicanphysicbe physicanphysiczan
physiologiaphysiologicbe physiologiayphysiolog
phonologiaphonologicbe phonologiayphonolog
psychiatriapsychiatricbe psychiatriaypsychiatrist
psychologiapsychologicbe psychologiaypsycholog
quantumquantumibe quantumkiquantumist
raciologiaraciologicbe raciologiayraciolog
radiologiaradiologicbe radiologiayradiolog
reflexologiareflexologicbe reflexologiayreflexolog
rheumatologyrheumatologicbe rheumatologiayrheumatolog
sexologiasexologicbe sexologiaySexolog
synologiasynologicbe synologiaysynolog
sociologiasociologicbe sociologiaysociolog
statisticanstatisticbe statisticanstatisticzan
theologiatheologicbe theologiaytheolog
topographiatopographicbe topographiaytopograph
toxicologiatoxicologicbe toxicologiaytoxicolog
traumatologiatraumatologicbe traumatologiaytraumatolog
urbanologiaurbanologicbe urbanologiayurbanolog
urologiaurologicbe urologiayurolog
virologiavirologicbe virologiayvirolog
volcanologiavolcanologbe volcanologiayvolcanolog
xylographiaxylographicbe xylographiayxylograph
xylologiaxylologicbe xylologiayxylolog
zythologiazythologicbe zythologiayzytolog
zoologiazoologicbe zoologiayzoolog

Navyn alian

bacorr

bashur

rhozhava

rhozhhelat

bacorry rhozhava

bacorry rhozhelat

bashury rhozhava

bashury rhozhelat

rhozhavay bacorr

rhozhhelaty bacorr

rhozhavay bashur

rhozhhelaty bashur

Termyn zanesti

Termyn zanesti yn de de franceski da be -logue, -graph, -isme, -ist, -cien / cienne, el deqeden de cordi da be -log, -graph, -ism, -ist, -cien, -el deqeden:

biolog, dialog, etymolog, philolog, geograph, photograph, capitalism, socialism, capitalist, economist, socialist, mathematiczan, musiczan/musicolog, formal, pluriel

Termyn zanesti yn zhe sanskrit hatenen gerten

 itihas, itihasic, itihascar

servenam, servenami

viacaran, viacarani, viacar

vazheshan, vazheshani (sa. vizeshan, hi. visheshan)

Namyn de rewsha nominativ da be kerta -e deqeden

mange

Nominativ: mange

Genitiv: manga, mangyn

Dativ: mangy, mangan

Accusativ: mangy, mangan

Ablativ: zhe mangy, zhe mangan

Vocativ: mangey, mangeno

Locativ: le mangy, le mangan

name

Nom: name

Gen: nama, namyn

Dat: namy, naman

Acc: namy, naman

Abl: zhe namy, zhe naman

Voc: namey, nameno

Loc. le namy, le naman

khwende

Nom: khwende

Gen. m.: khwendy

Gen. z.: khwenda

Gen. pr.:  khwendyn

Dat: khwende, khwendan

Acc. z.: khwendy

Acc. m.:  khwende

Acc. pr.: khwendan

Abl. m.: zhe khwende

Abl. z.: zhe khwendy

Abl. pr.: zhe khwendan

Voc. m.: khwendeo

Voc. z.: khwendey

Voc. pr.: khwendeno

Loc. le khwende, le khwendan

Namyn merdane

tri

Nom. tri (treh).

Gen. triy, triyn

Dat. tri

Acc. tri, trii

Abl. zhe tri.

Voc. trio, trino

Loc. le tri

 hesp (nyr)

Nom. hesp

Gen. hespy, hespyn

Dat. hesp, hespan

Acc. hesp, hespan

Abl. zhe hesp, zhe hespan

Voc. hespo, hespno

Loc. le hesp, le hespan

abbrevation: m.: merdane, z. zhenane, pr. porrani

Namyn monosilabic yn zhenane yn be kerta -a deqeden

ka, kaa genem, kay, kaan, kayn

cha, chaa soanan, chay, chaan, chayn

ma, maa men, may, maan, mayn

ta, taa wan, tay, taan, tayn

Namyn multisilabic yn zhenane yn be kerta -a deqeden

bela, bela khwedy, belay, belan, belayn

geographia, geographia Medan, geographiay, geographian, geographiayn, geographic 

khela, khela 1915an, khelay, khelan, khelayn

qela, qala feraghan, qelay, qelan, qelayn

sera, sera kei, seray, seran, serayn

zeria, zeria spi, zeriay, zerian, zeriayn

America Bacurr, Africa Bashur, Russia sar, Roma latinan, Amida cordan

Aria Shyrco, Emina Xhasen, Saria Ali, Hewa Adem, Leila Qasem, Tara Jaff

Namyn merdane yn be declensionyn –ud –y

Namyn merdane yn be -an deqeden de formy gran da be declensiona -i-, de formy svek da be declensiona -y- nen.

Nam                Formy gran               Formy svek

ban                  bin                              byn

beran               berin                           beryn

chortan            chortin                        chortyn

dedan              dedin                          dedyn

hozan              hozin                           hozyn             

joan                 join                             joyn

khwendedan khwendedin                 khwendedyn

khwendevan   khwendevin                khwendevyn

kyran               kyrin                           kyryn

nan                  nin                              nyn

merdan            merdin                        merdyn

sheitan            sheitin                         sheityn

gavan              gavin                           gavyn

Remezan         Remezin                     Remezyn

Roshan            Roshin                        Roshyn

shervan           shervin                                    shervyn

shovan            shovin                         shovyn

zeman             zemin                          zemyn

De hendek navan da declensiona gran ud svek her do zhi be -y- dehyten nevisten.

Nam               Rewsha declensiv

bazhar             bazhyr

bar                   byr

car                   *cyr (car)

delal                delyl

ferat                feryt

Ferhad            Ferhyd

gares               gyres

hezhar             hezhyr

Jelal                 Jelyl

Kemal             Kemyl

Khaled                        Khyled

kerat                keryt

mar                  myr

Sadeq              Sydeq

serdar              serdyr

shal                 shyl

shalek              shylek

zad                  zyd

Formyn gran ud svek yn pronaman

Nevisten         Telefuza be formy gran          Telefuza be formy svek ud sevekter

wez                 /wεz/                                       /εz/, /ε/

to                    /tɵ/, /t’o/                                 /tə/

hew                 /hεw/                                      /εw/

wem                /wεm/                                     /εm/

hun                  /hun/                                       /wɵn/, /un/

hew                 /hεw/                                      /εw/

Pronamyn oblic

Nevisten         Telefuza be formy gran          Telefuza be formy svek ud sevekter

men                             /mən/                                                  /mə/

te                                /tε/                                                      /tε/

wi                               /wi/                                                     /wi/

wy                              /we/                                                    /we/

me                               /mε/                                                    /mε/

hewe                           /hεwε/                                                /wε/

wan                             /wɑn/                                                  /wɑ/

Conjugationa verby BUNDEN (BUN)

Present

wez em

to ist

hew est

wem en

hun en

hew en

Presenty berdewam

wez debem

to debit

hew debet

wem debiten

hun debiten

hew debiten

Preterit

wez bum

to bui

hew bud

wem bun

hun bun

hew bun

Presenty subjonctiv

wez bebem / bem

to bebit / bit

hew bebet / bet

wem bebiten / biten

hun bebiten / biten

hew bebiten / biten

Nevistena hendek verban ud telefuza wan a be zar ud shywezaran a be simbolyn API

Nevisten         Cordmanjki               Cordmanjkia Zhyr               Cordmanjkia Zhor

kerden             /k’εɾdεn/                                 /k’əɾdən/                     /kɾən/

khwarden        /wεɾdεn/                                  /ʍɑ:ɾdən/                    /ʍɑ:ɾən/

merden            /mεɾdεn/                                  /məɾdən/                     /mɾən/

khwasten        /wɑstεn/                                  /ʍɑstən/                      /ʍɑstən/

Chend nomunyn preterit yn verban ud telefuza wan a be simbolyn API

Nevisten         Cordmanjki              Cordmanjkia Zhyr               Cordmanjkia Zhor

Men kerd.       /mənk’εɾd/                  /mənk’əɾd/                              /mənkəɾ/

Men khward   /mənwεɾd/                  /mənʍɑ: εd/                           /mənʍɑ:ɾ/

Men khwast    /mənwɑst/                   /mənʍɑst/                               /mənʍɑst/

Phonemyn /d/, /ε/, /h/, /k/, /ɾ/ /t/, /v/ /w/ /x/ /ʁ/ yn hendek gotenyn le hendek deran zhe bir bunen

Phonemyn /d/, /ε/, /h/, /ɦ/, /k/, /ɾ/, /l/, /n/, /ŋ/, /t/, /v/ /w/, /x/, /ʁ/ de cordmanjkia jorin da le gelek deran zhe bir buben zhi le hendek deran hebuna wan a de zmany gell da berdewam est. Nevistena van dengan zhe hyleky ve zar ud shywezaryn cordki nyzdiay hev dekekt, zhe hyla den gotenyn de rastia khwe da homophon nenen ud yn be rasti homophon en zhe hev juda deket, ud ry le ber tevlehevia manyn wushan degret. Ev phonemyn le hendek deran hatene zhebirkerden, ly le hendek deran telefuza wan berdewam est de zmany formal da dehyten nevisten; be van foneman telefuzkerdena wushan formy gran, ud by van phoneman telefuzkerdena van wushan formy svec est. De nomunyn zhyrin da kertyn de formy svek y wushan da nahyten telefuzkerden ya zhi dehyten telefuzkerden ly telefuza wan degoherret italic hatenen nevisten.

/d/[3] bad, bedbekht, bunden, cardi, chunden, cordmanj, kerdmanj, gran, kerden, khwarden, merden, sard, zerd, ud

/ε/ chell, dekem, de-, chera, cherhanek, gehishten, kezen, qerar

/h/ kahni, cahl, cahreba, coh, doh, goh, johhanin, havyten, hawa, henjam, henjomen, hery, herzan, hew, hewa, hew, hewe, hiro, hyvar

/ɦ/ kahr, chahv, mahr, pahn, shahre, tahl, zhahr

/k/ cordki, cordmanjki, ermenki, fareski, franceski, gorjki, ingliski, kerdki, kerdmanjki, ruski, xsarebki,

/l/ bal

/ŋ/ bang, khweng

/n/ gorn, man, men, -an  

/ɾ/ heker, qorban

/s/ gers

/st/[4] est: Ew est. Ew rend est. Ew mi est.  ist: To ist. To rend ist. Tu chy ist.  

/t/ Kech teshia dy deryset, corr tiry bavy dekyshet. Gotenek julemergian. debet, bebet, beket, dekhwinet, bekhwinet, nebyzhet

/v/, /f/ dakevten, beshavten, goften, goftugo, helbeshavten, kevten, serkevten,

/w/ wem, wez

/x/ dokht, dokhtmam, dokhter

/ʁ/ peigham, peighember

/εst/: De shywezary derbendki da est mina latinki ud fareski a formal /εst/ dehyte telefuzkerden, ly de zar, shwezar ud shywyn den yn cordki da mina franceski est dehyte nevisten, ly be formy khwe svek /ε/, /jε/, /ə/ dehyte khwenden.   

Compound

Compoundyn be peiwenda ud

Compoundyn be peiwenda ud be hev ve dehyten nevisten, ud a wan u dehyte nevisten. Ev qeide zhe zmany parthi hatie gerten.

daruber, derducol, hevuden, carubar, kheiruber, khelquxsalem, kerucuchek, marumur, reshutari, ryurywani, shelliusheppeli, soruzeppeli, teirutlur, terrujoan, zaruzych, zaruzman

Compoundyn zhe nam ud verbeki pyk dehyten

Compoundyn zhe nam+subjonctivy by -be pyk dehyten:

dahin: fermande, gewende, perde, qunde, talde

diten: bedbin, khwedbin (fs: khodbin), khweshbin, reshbin, rhozhbin

khwasten: delkhwaz, kheirkhwaz, sherrkhwaz, ashetikhwaz

gerten: kefger (fs: kevgir), jihanger (fs: jihangir), xhaifger

goten: dengbyz, chirrokbyzh, hevalbyzh, khweshbyzh, stranbyzh, qewlbyzh

coshten: myrcozh, khwecozh, bracozh, zhencozh, kercozh

keshanden: balkesh, derdkesh, esrarkesh, nigarkesh, qelunkesh, cerkesh, totunkesh, pyshkesh

paten: ashpyzh, nanpyzh, masipyzh, goshtpyzh

shushten: ferakhsho (fs: ferasho), cersho, kenjsho, tenesho

Compoundyn zhe nam+preterit pyk dehyten

berden: zhyber,

khwarden, vekhwarden: kedkhwar, cortylkhwar, khwinkhwar, goshtkhwar, giakhwar

berrin: ryberr, darberr, yzengberr, neinukberr 

dahin:  khweda (fs: khoda), rhozhda, heivda

kerden: carker, barker, chycer, kherabker,

Pronamyn oblic wi,wy, wan yn be suffixa verbal -y dehyten nevisten

bedet wi/wy/wan. bedy

Herre wi/wy/wan. Herry

Men golek da wi/wy/wan. Men golek day.

Kever havyt wi/wy/wan. Kevir havyty

Te zhe wi/wy/wan ra got. Te zhy (zhe wi/wy/wan= zhy) ra got. Te goty

Gotenyn be diphtonga ei dehyten nevisten

Porrania gotenyn be diphtonga ei dehyten nevisten be formy gran /ej/, be formy svek /e/ dehyten telefuzkerden.

Nevisten         Telfuza be formy gran         Telefuza be formy svek

deir                 /dεjɾ/                                       /der/

geilaz              /gεjlɑz/                                    /gelɑz/

heker               /hεkεɾ/                                    /hεkε/, /hεgεɾ/, /εgεɾ/, /gεɾ/, /hεk/, /εk/, /εg/

kheili               /xεjli/                                      /xeli/

kheir                /xεjɾ/                                       /xeɾ/

meiman           /mεjmɑn/                                /mevɑn/, /nivɑn/

meiwe             /mεjwε/                                   /mewε/

neinek             /nεjnək/                                   /nenək/

neinuk             /nεjnuk/                                  /nenuk/, /ninog/

peighember     /p’εjʁəmbεɾ/                           /p’eʁəmbεɾ/

sheikh             /ʃεjx/                                       /ʃex/

peiwest           /pεjwəst/                                 /pewist/

Gotenyn be cons.+voc. cort+cons deqeden

berrin, berrek, corr, corri, derri, gonn, gorr, kherr, kerr, merr, porr, repp, sheccal, xhanne, xsattar

Ev qeide zhe bo consonantyn digraph derbas nabet. Nomune: keshin, khushin, mecheqin, gezh, rezhin, rezh, eghleb, beghdad

Blend

Zhe do consonantyn cery goteny ra blend dehyte goten. Digraph be blendi nahyten nevisten.

br, bl, bz, bzh: bra, brazi, bru, brusk; bla, blog, blur; bzo, bzen; bzhang,

cr, cl, ct: cremit, cryt, cry; clam, clit; ctan

dr, dl: drama, drav, drem, drop (dlop), druten;

fr, fl: frar, froten, fro; flama, flan byvan,

gr, gl, gd: gram, grar, gri, gry; gli, glok; gdi

hr, hl: hri (heri), hla (hela)  

jr, jl: jlyt (gilette),

kr, kl

mr, ml: mrari, mradh,

nr, nl, nm, nv: nmyzh, nvin

pr, pl: protocol, program; plan, ploti

qr, ql, qd: qrar (qerar), qragh, qrut; qlich, qlyr, qloch; qdam, qdy

sr, sl, sp, st, sv: srud, srusht; slav, slivi; spas, spi, sparten, sport; standen, sti, stu, svek

vr, vl: vlek (colilk), vle (gol)

wr, wl: wlo,

tr, tl, tc, tf, tm, ts: tri (fg. treh), trarek, tren, trozi, tli, tlili, tlender; tfal; tmar; tca; tsi

zr, zl, zc, zm, zn: zrar (zerar), zriposh, zreng, zlam, zlut; zcat (zecat); zmag, zman; znar

shr, shl, shk, shm, shq: shrenge, shlyr, shkeft, shkyr, shma; shqam

chr, chl, chc, chma, chn, cht: chra, chrusk; chlo, chlek; chcos (chcus); kchma; chnar; chto

khr, khl, khs, kht, khz: khrar, khrawe, khloring; khsar; khti, khzag, khzan

Blendyn khwedi thy kert (triphtong)

str: stran, stri, strin, Strasbourg

Namyn be -y deden

cry: cria, crian, cry, cryn

dy: dia, dian, dy, diyn

py: pia, pian, piy, piyn

ry: ria, rian, ry, riyn

khwy: khwia, khwian, khwy, khwiyn

Adjetivyn be -y deqedn

chy: chya, chyan, chy, chyy, chyyn

my: mya, myan, my, myy, myyn

thy: thya, thyan, thy, thyy, thyyn

ty: tya, tyan, ty, tyy, tyyn

nety: netya, netyan, nety, netyy, netyyn

Prepositionyn be -y deqeden

by: bya, byan, by, byy, byyn

ly: lya, lyan, ly, lyy, lyyn

ny: nya, nyan, ny, nyy, nyyn

py: pya, pyan, py, pyy, pyyn

zhy: zhya, zhyan, zhy, zhyy, zhyyn

Gotenyn porskerdeny ki ud ky

1.      Wusha porsy ki de tensyn present ud ayinde yn verbyn transitiv ud intransitiv da, de rewsha nominativ da ki est.

Ki est? Ki dechet? Ki debyzhet? Ki dekhwen? Ki vedekhwen? Ki dekhwinen? Ki dy bechet? Ki dy bekhwinet? Ki dy beneviset?

2.      De rewsha nominativ da de tensyn preterit yn verbyn intransitiv  ki est.

Ki bud? Ki bun? Ki chun? Ki bazdan? Ki revian? Ki deherren? Ki nebud? Ki nebun? Ki nechu? Ki nechun? Ki baznedan? Ki nerevian?

3.      De rewsha nominativ da de tensyn preterit yn verbyn transitiv da ky est.

Ky got? Ky khwend? Ky khwar? Ky vekhwar? Ky hanin? Ky berden? Ky nevist? Ky nenevist? Ky darek dit? Ky du dar diten? Ky hew qas berkh khwedi kerden. Ky hew qas dew vekhwar.

4.      De rewsha accusativ da de tensyn preterit yn verbyn transtitiv da ki est.

Men ki dit? Men ki diten ud ki nediten. Te ki berd. Te ki neberd. Te ki berden. Te ki neberden. We ki revand? We ki revanden? Wan ki hani? Wan ki hanin? Wan ki khwasten ud ki nekhwasten?

De tensy preterit y verbyn transitiv da nominativ ky ud accusativ ki

VerbNominativAccusativYekanePorrane
berdenkykiberdberden
coshtenkykicoshtcoshten
dezdinkykidezdidezdin
ditenkykiditditen
froshtenkykifroshtfroten
haninkykihanihanin
havytenkykihavythavyten
heshtenkykiheshtheshten
khestenkykikhestkhesten
nevisandenkykinevisandnevisanden
nevistenkykinevistnevisten
parastenkykiparastparasten
qelebandenkykiqelebandqelebanden
revandenkykirevandrevanden
shcandenkykishcandshcanden
sotenkykisotsoten
tersandenkykitersandtersanden

De tensy preterit y verbyn transitiv da nominativ ky ud dativ ky

VerbNominativYekanePorraneDativ
berdankyberdaberdanky
dainkydadanky
gotenkygotgotenky
froshtenkyfrotfrotenky
havytenkyhavythavytenky

De tensy preterit verbyn intransitiv da nominativ ki ud dativ ky

VerbNominativYekanePorraneDativ
bazdankibazdabazdanky
bezinkibeziabezianky
chundenkichuchunky
hatenkihathatenky
revinkireviarevianky

5.      Le duv prepositionyn be, de, zhe, le ud wusha dor her dem ky est

be ky? be ky ra? De ky da? Zhe ky? Zhe ky ra? Le ky? Le ky est. Deiny wi le ky est. Le gor ky? Dor a ky est? Hun zhe ky che dekhwazen?

Gotenyn be consonant + vocalyn cort /ɑ/, /e/, /ɵ/  + /h/ + /n/

De formy gran y gotenyn be cons + vocalyn cort /ɑ/, /e/, /ə/, /ɵ/ + /h/+cons. deqeden da consonanta /h/ dehyte telefuz kerden., ly de formy svek da vocala beri khwe dryzh deket ud be khwe ydi nahyte telefuz kerden. De formy svek da vocalyn cort yn beri /h/ be heman ryzy jehy khwe deden vocalyn dryzh  ɑ:/, /i:/, /o:/. De formy svek da zhi phonema /h/ dehyte nevisten, ly nahyte khwenden.

Nevisten         Telefuza be formy gran          Telefuza be formy sevek

bahn                /bɑhn/                                     /bɑ:n/

dahn                /dɑhn/                                     /dɑ:n/

byhn                /behn/                                     /bi:n/

dyhn               /dehn/                                     /di:n/

pyhn                /pehn/                                     /pi:n/

tyhn                /tehn/                                      /ti:n/

soht                 /sɵht/                                       /so:t/

doht                /dɵht/                                      /dɵ:t/

dohn               /dɵhn/                                     /do:n/

rohn                /rɵhn/                                      /ro:n/

Gotenyn be consonant + vocalyn cort /ε/, /ə/, /ɵ/  + /h/ deqeden 

De formy gran y gotenyn be cons + vocalyn cort /ε/, /ə/, /ɵ/ + /h/ deqeden da consonanta /h/ dehyte telefuz kerden., ly de formy svek da vocala beri khwe dryzh deket ud be khwe ydi nahyte telefuz kerden. De formy svek da vocalyn cort yn beri /h/ be heman ryzy jehy khwe deden vocalyn dryzh  /ε:/, /i:/, /o:/. De formy svek da zhi phonema /h/ dehyte nevisten, ly nahyte khwenden.

 Nevisten        Telefuza be formy gran          Telefuza be formy svek

deh                  /dεh/                                       /dε:/

geh                  /gεh/                                       /gε:/

jeah                 /dʒεh/                                     /dʒε:/

meah               /mεh/                                      /mε:/

jeh                   /dʒəh/                                     /dʒi:/

meh                 /məh/                                      /mi:/

reh                   /rəh/                                        /ri:/

doh                 /dɵh/                                       /do:/

goh                  /gɵh/                                       /go:/

joh                   /dʒɵh/                                     /dʒo:/

Gotenyn be cons + vocala cort /ɑ/ + /ɦ/+cons deqeden

De formy gran y gotenyn be cons + vocala cort /ɑ/ + /ɦ/+cons deqeden da consonanta /h/ dengy phonema /ɦdedet ud dehyte telefuz kerden., ly de formy svek da phonema /ɦphonema /ɑ/ a beri khwe deguherrinet, deket /ɑ:/  ud be khwe ydi nahyte telefuz kerden. De formy svek da zhi consonanta /h/ dehyte nevisten, ly nahyte telefuz kerden.

Nevisten         Teleffuzsa be formy gran       Teleffuzsa be formy svek

chahv              /tɕɑɦv/                                    /tɕɑ:v/

dahr                /dɑɦɾ/                                      /dɑ:ɾ/

kahr                 /kɑɦɾ/                                      /kɑ:ɾ/

khwahr            /xwɑhr/                                   /xwɑ:ɾ/

mahne             /mɑɦnε/                                  / mɑ:nε/

mahr                /mɑɦɾ/                                     /mɑ:ɾ/

pahn                /pɑɦn/                                     /pɑ:n/

tahl                  /tɑɦl/                                       /tɑ:l/

taht                 /tɑɦt/                                       /tɑ:t/

tahv                 /tɑɦv/                                      /tɑ:v/

zhahr               /ʒɑɦɾ/                                      /ʒɑ:ɾ/

tahzhi              /tɑɦʒi/                                     /tɑ:ʒi/

Gotenyn be consonanta d+diphtongyn ia, ie, io, iu, … deqeden

Gotenyn be xharfa d+diphtongyn ia, ie, io, iu, … deqeden be formyn khwe yn gran /diɑ/, /diε/, /dio/, /diu/, be formyn khwe sevek /dʒɑ/, /dʒε/, /dʒo/, /dʒu/ dehyten teleffuzskerden. De zmany ingliski da zhi de teleffuzsa be formy gran ud formy sevek yn gotenyn do youwould you da heman goherrina phonetic heye.

NevistenTeleffuzsa be formy granTeleffuzsa be formy sevek
diadiɑdʒɑ
diardiɑɾdʒɑɾ
Diarbekrdiɑɾbεkhɾdʒɑɾbεkhɾ
diarbekridiɑɾbεkhɾidʒɑɾbεkhɾi
   
   
   

Gotenyn be phonema /ɑ/ a cort û phonemyn /ħ/ û /ʕ/

Phonema /ε/ nahyte ber ud pesht phonemyn ħ/ û /ʕ/. Phonema dehyte ber ud pesht ħ/ û /ʕ/ be porrani /ɑ/ a cort est. Yek jaran zhi /ɑ:/ dryzh est.

xsashq, xsayni, xsattar, maxslum, moxsallem, Xsali,

xhadd, xhalal,xhammam,  xhanna, xharam,xhammal, xhatta, raxhat, maxhrum, raxhat

xsaaleam, xsaalem,

xhaasha,

Hezhmar

Do hawayn hezhmaran henen: 1. Hezhmaryn cardinal. 2. Hezhmaryn ordinal

Hezhmaryn cardinal

be kertan                     be reqeman

yek                              1

du                               2

thy                              3

char                             4

penj                             5

shesh                           6

heft, xhaft                  7

hesht, xhaisht             8

neh                              9

deh                             10

be kertan                     be reqeman

yanzdeh                      11

doanzdeh                    12

thyzdeh                      13

chardeh                       14

panzdeh                      15

shanzdeh                    16

hovdeh, xhovdeh       17

hizhdeh, xhizhdeh      18

nozdeh                        19

bist                              20

bist ud yek                  21

bist ud do                   22

bist ud thy                  23

bist ud char                 24

bist ud penj                 25

bisd ud shesh              26

bist ud heft                 27

bist ud hesht               28

bist ud neh                  29

theh                            30

theh ud yek                31

theh ud do                  32

theh ud thy                 33

chel                             40

chel ud yek                 41

chel ud do                  42

chel ud thy                 43

penjeh                         50

shest                           60

hefty, xhafty              70

heshty, xhaishty         80

nehwyd, nod              90

ced                              100

ced ud yek                  101

ced ud do                   102

ced ud thy                  103

ced ud yanzdeh          111

ced ud doanzdeh        112

ced ud thyzdeh          113

ced ud bist                  120

ced ud bist ud yek      121

ced ud bist ud do       122     

ced ud bist ud thy      123

do ced             200

thy ced                       300

char ced          400

hezar, xhazar              1000

hezar ud yek               1001

hezar ud do                1002

hezar ud thy               1003

hezar ud yanzdeh       1011

hezar ud doanzdeh     1012

hezar ud thyzdeh        1013

hezar ud ced               1100

hezar ud ced ud yek 1101

hezar ud ced ud do    1102

hezar ud ced ud thy   1103

hezar ud ced ud yanzdeh       1111

hezar ud ced ud doanzdeh 1112

hezar ud ced ud thyzdeh       1113

hezar ud ced ud bist ud yek   1121

hezar ud ced ud bist ud do 1222

hezar ud ced ud bist ud thy 1223

hezar ud do ced          1200

hezar ud thy ced         1300

do hezar                      2000

thy hezar                     3000

million             1000.000

million ud yek 1000.001

milliard 1000.000.000

trillion 1000.000.000.000

quatrillion 1000.000.000.000.000

Le hendek deveryn Cordan zhe dehan ta bistan zhi mina zhe bistan ta sedi dehyte zhmarten. De caryn folkloric ud nevistena be shywezaryn deryn be vi hawai dehyten hezhmarten da, deh ud yek, deh ud do, deh ud thy, deh ud char, deh ud penj, deh ud shesh, deh ud heft, deh ud hesht, deh ud neh zhi dehyte nevisten.

Hezhmaryn ordinal

Hezhmaryn ordinal yn cordmanjkia zhor ud zhyr zhe hev jihy nen

Cordmanjkia zhor       be reqeman     Cordmanjkia zhyr       be reqeman

yeky,i                          1y,i                  yekem                         1em

dodian                        2an                  doem                          2em

thethian                      3an                  thyem                         3em

charan                         4an                  choarem                      4em

penjan                         5an                  penjem                                    5em

sheshan                       6an                  sheshem                      6em

heftan                         7an                  heftem                        7em

heshtan                       8an                  heshtem                      8em

nehan                          9an                  nehem                         9em

dehi                            10i                   dehem                         10em

yanzdehi                     11i                   yanzdehem                 11em

doanzdehi                   12i                   doanzdehem               12em

thyzdehi                     13i                   thyzdehem                  13em

chardehi                      14i                   chardehem                  14em

panzdehi                     15i                   panzdehem                 15em

shanzdehi                   16i                   shanzdehem                16em

huvdehi                      17i                   huvdehem                   17em

hizhdehi                      18i                   hizhdehem                  18em

nozdehi                       19i                   nozdehem                   19em

bisti                             20i                   bistem             20em

bist ud yeky,i              21y,i                bist ud yekem 21em

bist ud dodian            22an                bist ud doem               22an

bist ud thethian          33an                bist ud thyem             23em

bith ud charan            24an                bist ud charem            24em

….

thihi                            30i                   thihem                        30em

thih ud yeky,i             31y,i                tih ud yekem              31em

thih ud dodian                       32an                thih ud doem              32em

cheli                            40i                   chelem                        40em

pynjehi                        50i                   pynjehem                    50em

Navyn hendek sharyn cordan ud sharyn melletyn den

Ageri, Qerecose

Amid, Diarbeker

Amudy

Amydi

Athina

Baku

Baneh

Barcelona

Batum

bedlis

beghdad

berlin

betman

Bijar

Bingol, Chewlig

Bukan

Cabul, Cabil

Camyaran

Kani Dinar

Dehgolan

Dilok, Xsanteb

Divandereh

Dohok

Dyrsem

Eden

Elegez

Enqere

Erdekhan

Erzerom

Erzingan

Genje

Hattena

Hegmetan

Hewlyr, Erbil

Ighder

Jerablus

Jolemerg

Kelbejer

Kercuk

Kermanshah

Kharpyt

Keiceri

Khoi

Khorasan

Kobani

Lachin

Lalesh

London

Macu

Madrid

Mehabad

Meleti

Merash

Merivan

Moscow

Musel

Mush

Myrdin

Myrsin

New York

Orshelim, Qods

Paris

Piranshar

Qameshli

Qers

Qorveh

Qubadli

Rania

Reqqa

Rewan

Rom

Roxha, Urfa

Saqez

Selmas

Semsur

Senendej

Serdesht

Serykaniy

Shengal

Sinaw

Skenderun

Sofia

Soleimani

Soran

Stenbol

Syrt

Sywas

Sham

Taran, Tehran

Tewriz, Tebriz

Urmia

Wan

Washington

Xhaleb

Xhalepje

Xhaseky

Xsafrin

Xsazaz

Zagreb

Zakho

Zengelan

Navyn mehan

De cordi da be chend hawai navyn 12 mehan henen. Salnama arian orzha Newrozy destpy deket. Navyn mehan de nav jomly da be kertyn hur dehyten nevisten. Zhe van hawayn navyn mehan me ev bezhartenen.

1.      Mard

2.      Avryl

3.      Golan

4.      Kherman

5.      Tirmeh

6.      Gelawyzh

7.      Kergan

8.      Jotan

9.      Serman

10.  Berfan

11.  Rybendan

12.  Reshemeh

Navyn rozhan

Yekshenbe

Dushenbe

Thyshenbe

Charshenbe

Pynjshenbe

Heini

Shenbe

Derkenar: Nevistena orthographiay ud goherrinyn lazem berdewam en


[1] De vy nevisy da me hendec goten be formyn wan yn grand (strong form) nevisitenen: kerden: 1. /khεɾdεn/ 2. /khəɾdən/ 3. /kəɾən/ hyvar: 1. /hevɑɾ/ 2. /evɑɾ/ 3. /ewɑɾ/ ud: 1. /ud/ 2. /u/ debyzhet: 1. /dεbeʒət/ 2. /dəbeʒət/ 3. /dəbeʒε/ 4. /dəbeʒə/  est: 1. /εst/ 2. /yε/, /ε/, /e/, /ə/  3. /jə/, /ə/ wem: 1. /wεm/ 2 /εm/ wez: 1. /wεz/ 2. /εz/ 3 /ε/  hew: 1. /hεw/ 2. /εw/ Zhe van hawayn goteny 1. grand 2. svec 3. svecter 4. svecterin est. Her char hawa zhi de nav gel da berdewam en, ud be qasi hev rast en.  Variantyn formyn sevek, sevekter ud sevekterin zhi henen: 1. /dεbeʒət/ 2. /dəbeʒət/, /dəweʒət/ 3. /dəbeʒε/, /dəweʒε/ 4. /dəbeʒə/,  /dəweʒə/, /dəwe/

[2] API: Alfabeta Phonetic a International

[3] Phonema /k/ a de wusha be formy gran da beri phomena /d/ dehyt, be temami ya zhi le gelek deran de  zary cordmanjkia zhorin ud cordkia sevek da ydi nahyte teleffuzkerden, de cordmanjkia zhorin da be phonema /k/ a neaspirant dehyte teleffuzkerden, ly de cordmanjkia zhyrin (soranki), ckerdmanjki ud cordkia gran da her dem be phonema /kh/ a aspirant dehyte teleffuzkerden.

[4] De shywezary derbendki ud cordkia formal da est a verby bunden mina latinki ud fareski est dehyte nevisten ud /εst/ dehyte khwenden, de zar, shywezar ud shywyn den yn cordki da est dehyte nevisten; peshti gotenyn be consonanteky deqeden /ε/ ud peshti gotenyn be vocaleky deqeden /ijε/ dehyte khwenden. Tu ist dehyte nevisten, ly ew -st nahyte khwenden.  De kesy duwem y singular y verby bunden da ist her dem /i:/ dehyte khwenden, -st a ist analog est. De akhaftena gel da maie ya zhi nemaie zhe ali me ve nehati tesbitkerden.

Jêder: https://niviskar.org/alphabeta-newrozi.html?fbclid=IwAR2pqiQ-wusXJj4EV4hk-FXpN0qzqYy3swjiMhnxn0Rz_zq7iJSUYuG_lWs



Piştgirî jibo Philosophia Kurdî
PayPal Xwedevanên hêja, dilsozên zarûzimanê kurdî. Bi rêya vê sepana Paypal’e, hûn jî dikarin piştgirîya xebatên malper û kovara Philosophia Kurdî bikin û mil bidin xebatên me. Perê ku hûn bexşê malperê dikin, bi tevahî dê ji bo geşkirina malperê û çapkirina kovarê were xerckirin. Em hêvî dikin Philosophia bi nivîskar û xwendeyên xwe bibe xwedî temenekî dûr û dirêj, bibe çiraxek di şevên tarî ên kurdan da, hawaê ramîna philosophic li ber dilê rêber, serek û kargerên kurdan şîrîn bike, da ku ew jî bikanibin mîna ên milletên bi rûmet karê xwe rast bikin. Philosophiaê bi xweşî bixwînin, jê ra binivîsin û mil bibin xebatên wê...

Gotarên Têkildar

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button