Ferheng
-
Çanda Adaptekar û a Madî (Adaptive and Material Culture)
1- Çanda Adaptekar û a Madî (Adaptive and Material Culture): Gordon Marshall, çandê (kultur, culture) mîna ‘çanda adaptekar’ û ‘çanda madî’ kiriye du beş û gotiye ku ev herdu cure çand, bi hevre têkildar in û di têkiliyê de ne. Li gor nêrîna Gordon Marshall, têgiha çanda adaptekar bi pirranî li derûdora mirovnasîya (antropoloji, anthropology) çandî a Amerîkayê dihê bikaranîn…
Berdewama wê bixwîne » -
Category û Categoryên Civakî
1- Kategorî (Category): Ji civatokên mirovan ên ku di navbera wan de nêzîkatîyek fizikî tune; lê ji hêla civakî ve xwediyê taybetîyên hevpar in re, ‘Kategorîyên Civakî’ dihê gotin. Şexs bi gellek şexsên din re, beyî têkilî û hevnasînê, di heman kategorîyê de cîh digrin. Li gor temenên xwe zarok, xort, kal û li gor zayîna xwe jin, mêr û…
Berdewama wê bixwîne » -
Kapîtalîzm (Sermiyandarî, Capitalism)
1- Kapîtalîzm (Sermiyandarî, Capitalism): Navê sîstemeke civakî û aborî ye, ku di vê sîstemê da mulkiyeta taybet heye û şexs bi xwe, xwedîyê makîne û alavên hilberandinê ne. Di vê sîstemê da, bihayê mal û xizmetan, li gor daxwaz û pêşkêşkirinê têne danîn. Di kapîtalîzmê da şexs û kom, bi rêya şirîkatîyên fermî beşdarî jiyana aborî dibin û bazirganîyê dikin.…
Berdewama wê bixwîne » -
Marksîzm û Marksîzma Rojava
1- Marksîzm (Marxism): Marksîzm, navê tevgerekê felsefî û siyasî a xweser e. Marksîzm, di heman demê de nêrîneke dinyayê a civakî û aborî ye û xwe dispêre, raveya materyalîzma diyalektîk a dirokî. Herweha, teorîyeke guherîna civakî ye û ji hêla marksîzmê ve, dahûrîna sîstema kapîtalîzmê ye. Dîsa meriv dikare bibêje ku sîstema marksîzmê, hevgirtineke siyasî, aborî û felsefî ye jî.…
Berdewama wê bixwîne » -
Vazhnama Philosophic: Moderniti (Modernism)
1. Modern: Mana vy tygehy de ramany da ashkereti, zhe desthelatan becerykhweti ud ramanyn heri newe yn co hatene goten en. Gelek taibetiyn ashkere yn ramana modern henen: 1- Di dewsa khwedy da merev weke merkez dehyte diten. 2- Ruy khwe zhe y co kevneshopi est badedet. 3- De zaniny da azmunparyz (experimenter) est, ud sewertia yqel deparyzet. 4- Xhawl…
Berdewama wê bixwîne » -
Vazhnama Philosophic: Bedbinti (Pessimism)
Vazhnama Philosophic: Bedbinti (Pessimism) 1. Bedbinti (Pessimism): Tygeha bedbintiy be mana khwe a resen dezhitia khweshbintiy (optimism) est. Weki nehyrinek jihani zhi portraitek resh ud bedbin desywerinet. Merevyn bedbin dawiek bedbin kheyal deken ud de derbary szoberozha khwe da zhi reshbin en. A. Schopehauer de berhema khwe a be navy ‘Donia Pyshnuma ud Xhamd” da sebebyn reshbintia metaphisic dae berchahvan.…
Berdewama wê bixwîne » -
Ferheng: Aporetîk (Aporetic)
1- Apologîa, Xweparêzî (apologia): Apologîa (fr: apologie, tr: savunma), peyveke yewnanî ye. Di felsefa yewnan ya Serdema Pêşîn de, di wateya xweparêziyê de ye. Şiroveyên merivan yên devkî, yan jî yên nivîsandî ne. Merivên wê demê dema ku hatine tawanbarkirin, bi armanca xweparastinê (xweparazîyê) apologiayan bikaranîne, yan jî wan nivîsandine. Apologiaya Sokratesî, yek ji wan apologiayên herî navdar e. Wekî…
Berdewama wê bixwîne » -
Ferheng: Apollonîst (Apollonian)
1- Antroposentrîzm (anthropocentrism): Di wateya mirovnavendî de ye. Çavkaniya vê peyvê, zimanê yewnanî ye. Ji peyvên ‘anthropos, meriv’ û ‘kentron, navend’ pêk tê. Ango, nêrîna ku merivan weke navendê dibîne. Li gor antroposentrîzmê meriv navenda hemû tişta ye û hemû tiştên ku li gerdûnê hene, ji bo mirovî ne. Bi gotineke din; hemû tiştên ku li gerdûnê hene, ji bo…
Berdewama wê bixwîne » -
Ferheng: Antînomî, Hevdijî (Antinomy)
1- Angst: Têgiheke almanî ye û wateya we metirsî,sayîş, jan û tirsa metirsîdar e. Feylesofên hebûnparêz vê têgehê ji bo rewşa tevlîheviya zêhnî û rewşa metirsiyê ya heyînan bi kar anîne. Li gor baweriya wan, ev yek rastiyeke bingehîn (esasî) a hemû heyînan e û di vê rewşê de, heyîn têdigihêjine nexuyatî û bêwateyîya nesneyan. Loma jî heyîn têdigihêjinê ku…
Berdewama wê bixwîne » -
Ferheng: Amûrên Îdeolojîk ên Dewletê (ideological state apparatus)
1- Amûrên îdeolojîk ên Dewletê (ideological state apparatus): Biwêja ku ji aliyê Louis Althusserê feylesofê fransî ê marksîst ve, ji bo amûrên îdeolojîk yên mîna perwerdehî, dêr, navgînên ragihandina girseyî (mass media), sendîka (trade union), hiqûq û hwd. ku dewlet wan ji bo hebûna xwe bikar dihêne, hatiye gotin. Herçuqasî li derveyî kontrola dewletê bin jî, ev amûr xizmeta (bi…
Berdewama wê bixwîne »